© 2009 Zoe Savina
Developed by: Weblizard 
Χρόνια είχα επαφές με “χαϊκουϊστές” από αρκετές χώρες, και εργαστήκαμε με τη Δανάη Στρατηγοπούλου παρουσιάζοντας κάποιους από αυτούς σε λογοτεχνικά περιοδικά. Κάπως έτσι μού γεννήθηκε η ιδέα αυτής της παγκόσμιας ανθολογίας. Ιδέα τολμηρή και άκρως ενδιαφέρουσα. Επί πλέον αποτελεί πιστεύω, ένα σημαντικό γεγονός στο χώρο των Ελληνικών Γραμμάτων.
Πολιτισμική Παγκοσμιοποίηση
Καθώς άρχιζα τη συλλογή των ποιητών, αυτή η δραστηριότητα έγινε καθημερινή
μου απασχόληση –αλληλογραφώντας επί τέσσερα και πλέον χρόνια (!). ΄Ηταν μία ιδέα
ομολογουμένως πιο δύσκολη απ’ ό,τι περίμενα –ως εγχείρημα. ΄Ηταν επίμονη, επίπονη,
χρονοβόρα και παράδοξα τρυφερή, που εξουδετέρωνε κόπο και χρόνο. Όσο προχωρούσα
σκεφτόμουν, “Ιδού μία πολιτισμική παγκοσμιοποίηση, εποικοδομητική και η πιο ενδιαφέρουσα
που θα μπορούσε να γίνει. Μία παγκοσμιοποίηση, σε μια σύγκλιση πνεύματος, μέσα
από αυτό το λεκτικό μέσω, της σύντομης, εξωτερικής εκφοράς του λόγου που έχει
εδραιωθεί, από τους χαϊκουϊστές της υφηλίου”.
Αυτή η “μανία” να μετατρέπεις “τα λογια” σε “εύστοχο λόγο”. Η γραφή
αυτή του χαϊκού, που παρουσιάζεται έτσι, ώστε να μοιάζει με όλα και με τίποτα,
αυτό το απλό, κοντινό μας, γνώριμο, λεπτότεχνα “ποιητικό”, φορές χιουμοριστικό
παιγνιώδες, φορές χυμώδες ποίημα. Αυτή, έτσι, η σαν μια χειρονομία που κάνει
ένα μωρό δείχνοντας με το δάκτυλό του ο,τιδήποτε : ένα λουλουδάκι, το φως
που περνά απ’ τη γρίλια, ή το χαμόγελό του˙ και μπορεί ναι, αυτό το “διαμάντι”
να προκύψει ακόμα, από μια επίλεκτη στιγμή συμπυκνωμένης συγκίνησης ή άκρατης
ευαισθησίας, δημιουργώντας άπειρες προεκτάσεις στη συνείδηση και στη φαντασία
του δέκτη τους.
Ο ποιητής Paul Valéry λέει το εξής χαρακτηριστικό για το χαϊκού: “Είναι
το σχήμα ενός στοχασμού τόσο απόλυτα απλού και χαριτωμένου, που το μετατρέπει
σε ρίγος, ψίθυρο και σε άρωμα πνοής ζεφύρου…”.
Το "απρόσμενο"
Και είναι βέβαιο ότι, από τον χώρο των γραμμάτων στην Ελλάδα και από τον
χώρο της Ιαπωνίας, κανείς δεν φαντάστηκε, πως τούτο το ιαπωνικό επίγραμμα -σαν
ένα απέραντο δέντρο, με τις ρίζες του βαθιά στη γη της Άπω Ανατολής και τα κλαριά
του απλωμένα σε εναγκαλισμό της οικουμένης, θα αποδειχνόταν σαν τη μοναδική ποιητική
φόρμα που ξεπέρασε τις καταβολές των λαών. Το φύλλωμά του θροΐζει στ’ αυτιά
του σύμπαντος, διαπερνώντας με τα πλουμιστά κλαριά του τις καρδιές ετερόκλητων
ανθρώπων : των λογοτεχνών ή των επιστημόνων, γιατρών, ζωγράφων ή των μαθηματικών,
των γλυπτών ή των πολιτικών, των ναυτικών, ή επιχειρηματιών και τόσων άλλων.
Ακριβώς όπως γινόταν αιώνες πριν στην Ιαπωνία, όπου έγραφαν όλοι -ένα παιδί,
ένας υπηρέτης έως και οι Αυτοκράτορες ! Φαντάζομαι έτσι, τον κορυφαίο Ιάπωνα
χαϊκουϊστή Ματσούο Μπασό (κυριώτερο εκπρόσωπο αυτής της ποίησης, 1643-1694)
εκεί όπου ταξιδεύει το πνεύμα του, να αγαλλιάζει και ν’ αστράφτει από τη σπορά
και την άνθιση αυτού του λιγόστιχου ποιήματος της πατρίδας του στα πέρατα της
γης.
Και επειδή όλα αυτά τελούν υπό την επήρρεια μιας ομορφιάς, αυτό διαρκώς
με εκπλήσσει –είναι ένα θαύμα! Δεν είναι;
For some years now I have been in touch with haiku writers in several countries, as Danae Strategopoulou and I worked to give some of them coverage in literary magazines. This was more or less what gave me the idea of compiling the present anthology of world haiku. The idea was a bold and exceptionally interesting one. It is also, for me, an important event in the Greek literary world.
Globalization of culture
Once I began putting together our collection of poets, it became a
daily activity that had me writing letters for over four years! It was far
harder to put into practice than I was expecting at the start of the venture.
Insistent, arduous, and time-consuming though the concept was, it also had
a strange tenderness, and this effaced the long hours of toil and moil. The
further I went the more thoughtful I became: “Here was a kind of “globalization
of culture”, as constructive and interesting as one could wish for. It was
globalization in a coming together of intellects via this particular verbal
medium, a medium with the concise external turn of speech laid down by the
world’s haiku writers.
Ah, this ruling passion to turn “mere words’ into “speech that hits the mark”!
For me, it is the very essence of haiku writing. A haiku is couched in such
a way as to resemble everything - and nothing. It is a poem that is simple,
accessible, and familiar. It can be witty and playful, or it can contain
much food for thought. How like it is to a baby pointing at this or that
with its finger: to a blossom, to the light filtering through the blinds,
or to its own smile. Yes, this jewel of a poem can even grow out of a choice
moment of concentrated emotion or pure sensitivity sending infinite ripples
through the receiver’s awareness and imagination.
As Valery said so well of the haiku, “it is the shape of some thought so
absolutely simple and graceful as to turn it into a shiver, a whisper, the
scent of a zephyr breeze”.
The “unanticipated”
Certainly nobody in the Greek world of letters or in the Japanese
world would have imagined that this “Japanese epigram” would - like some
huge tree deep-rooted in the Far East with its branches spreading to embrace
the whole globe – be accepted as the one poetic form to override all national
traditions. Its leaves rustle in the ears of the Universe, as its ornate
branches brush the hearts of people of very different kinds: writers or scientists,
doctors, artists or mathematicians, sculptors or politicians, seamen or businessmen,
and so on and so forth. This is just what happened centuries ago in Japan.
There everybody – from children and servants up to the Emperor himself -
wrote haiku. The greatest and most representative of the Japanese haiku writers
was Bashō Matsuo, who lived from 1644 to 1694. I can just imagine his fine
spirit glad and proud – wherever it may be wandering – about the fact that
this three-line verseform of his homeland has seeded and flowered, to flourish
to the very ends of the Earth.
And since all this comes to pass under the rule of a kind of beauty, the
haiku never ceases to take me by surprise. Is it, or is it not, a miracle?